ม้าเป็นสัตว์ที่เคี้ยวกินหญ้าตลอดเวลา วันละ 16-20 ชั่วโมง การเคี้ยวหญ้าตลอดเวลานี้ส่งผลให้ฟันม้ามีการสึกหรอ และสามารถเกิดจุดแหลมคมจนบาดกระพุ้งแก้มหรือลิ้นได้ ขึ้นอยู่กับการสบของฟันแต่กำเนิด ชนิดของหญ้าและอาหารที่ม้ากิน และการจัดการการเลี้ยง
อาการผิดปกติที่พบได้เมื่อม้ามีปัญหาช่องปาก
- พบว่ามีอาหารหล่นจากปากในขณะที่ม้าเคี้ยวอาหาร หรือกินอาหารช้า
- อยู่ดีๆ ก็ปฏิเสธการกินหญ้าหรืออาหาร
- อาจพบหญ้าที่ถูกเคี้ยวแล้วหล่นออกมาเป็นท่อนให้เห็น
- ม้ามีการเอียงหัวในขณะที่กำลังกินหญ้าหรืออาหาร
- มีน้ำลายมากกว่าปกติหรือเห็นน้ำลายยืด
- มีน้ำหนักลดลงหรือผอมลงชัดเจนทั้งทั้งที่มีการจัดการต่างๆ เหมือนเดิม
- พบการบวมที่ข้างกระพุ้งแก้ม อาจจะบวมแข็งหรือบวมนิ่มก็ได้
- พบปัญหาในขณะขี่ ม้ามีอาการต้านเหล็กปาก ดื้อบังเหียน บังคับข้างใดข้างหนึ่งได้ยากกว่าอีกข้างหนึ่ง
- มีน้ำมูกไหลออกมาข้างเดียวและมีกลิ่นเหม็น อาจพบเศษอาหารหรือเศษหญ้าออกมากับน้ำมูกด้วย
- ม้ามีกลิ่นปาก
หากพบหนึ่งในอาการข้างต้น นั่นก็เป็นสัญญาณที่บ่งบอกว่าม้าต้องการการตรวจสุขภาพฟันในทันทีครับ
ควรเริ่มตรวจสุขภาพฟันม้าที่อายุเท่าไหร่
การตรวจสุขภาพฟันม้าสามารถทำได้ตั้งแต่ม้าอายุ 2 ปี เพราะเป็นช่วงอายุที่ฟันแท้เริ่มงอกแล้ว หากฟันน้ำนมไม่หลุดตามธรรมชาติอาจส่งผลให้ฟันแท้มีปัญหาในระยะยาวได้ ม้าที่อายุน้อยกว่า 5 ปี จึงควรได้รับการตรวจสุขภาพฟันทุก 6 เดือน และม้าที่อายุ 5 ปีขึ้นไปควรได้รับการตรวจสุขภาพฟันอย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง
หลายคนเข้าใจผิดว่า รอให้ม้าอายุมากค่อยทำฟันก็ได้ เพราะคิดว่าม้าเด็กไม่ค่อยมีปัญหาเรื่องฟัน
แต่แท้จริงแล้วม้าเด็กก็สามารถมีปัญหาสุขภาพฟันได้ ซึ่งหากไม่ได้รับการดูแลก็จะส่งผลต่อสุขภาพฟันเมื่อม้ามีอายุมากขึ้นได้
ฟันกรามของลูกม้าอายุ 7 เดือนที่แหลมคมอย่างรุนแรงจนบาดกระพุ้งแก้ม
ในลูกม้าแรกเกิดหากพบว่ามีน้ำนมไหลออกจากจมูกขณะที่กินนม ควรได้รับการตรวจทันที เพราะม้าอาจจะมีปัญหาเพดานโหว่ได้ (Cleft Palate) โดยปกติถ้ามีสัตวแพทย์ไปตรวจลูกม้าแรกเกิดการตรวจเพดานปากเป็นหนึ่งในสิ่งที่หมอต้องตรวจอยู่แล้วครับ
ในม้าใช้งานที่มีการขี่ การตรวจสุขภาพฟันก่อนจะเริ่มฝึกม้าจะช่วยลดปัญหาที่อาจเกิดขึ้นในขณะฝึกได้ เพราะม้าบางตัวจะมีฟันซี่เล็กๆ ด้านหน้าฟันกรามที่ชื่อว่าวูฟทีท (Wolf teeth) อยู่ในตำแหน่งที่เล็กปากจะกดและทำให้เกิดอาการเจ็บได้ ส่งผลให้ม้าปฏิเสธการฝึกและกลายเป็นปัญหาพฤติกรรมที่รุนแรงได้ ม้าที่มีฟันซี่นี้อยู่จะมีพฤติกรรมยกคอ ยกหน้าขึ้นสูงเมื่อขี่ เพราะม้าพยายามจะหนีแรงกดจากเหล็กปาก
เมื่อม้าอายุมากขึ้นปัญหาโรคเหงือกก็จะมากขึ้นในลักษณะเดียวกับคนที่เริ่มอายุมากขึ้น การตรวจสุขภาพฟันเป็นประจำจะช่วยลดความรุนแรงของโรคเหล่านี้ได้ ช่วยให้ม้าที่อายุมากยังคงมีสุขภาพฟันที่ดีได้อยู่
หากม้าของเราเป็นม้าใหม่ การตรวจสุขภาพฟันก็เป็นสิ่งหนึ่งที่ช่วยให้เราทราบสถานะของฟันม้าเพื่อวางแผนการดูแลสุขภาพฟันทั้งการตรวจฟัน และการจัดการการให้อาหารให้อนาคตได้
ม้าบางตัวต้องการการตรวจสุขภาพฟันที่มากกว่าม้าตัวอื่น
ในม้าที่มีปัญหาเรื่องการสบกันของฟัน ฟันเหยิน ฟันยื่น คางยื่น นอกจากจะส่งผลเรื่องความสวยงามแล้ว ก็ยังส่งผลต่อการกินโดยตรง เพราะลักษณะการเคี้ยวจะผิดไปจากปกติ เหนี่ยวนำให้เกิดจุดคมของฟันได้มากกว่าม้าที่ฟันสบแบบเสมอกัน
ฟันดี กินดี สุขภาพก็แข็งแรง
กว่า 80% ของอาหารที่ม้ากินในแต่ละวันก็คือหญ้า ม้าจะเอาหญ้าไปเปลี่ยนเป็นพลังงานได้นั้นจะต้องอาศัยการหมักด้วยจุลินทรีย์ในลำไส้ส่วนท้าย ยิ่งม้าเคี้ยวหญ้าได้ละเอียดเท่าไหร่ พื้นที่ผิวของหญ้าที่จุลินทรีย์จะเข้ามาสัมผัสและเปลี่ยนหญ้าไปเป็นพลังงานก็จะยิ่งมากเท่านั้น
การตรวจฟันจึงไม่เพียงแต่ลดความเจ็บปวดหรือแก้ไขความผิดปกติให้กับม้า แต่ยังช่วยให้ม้าเคี้ยวกินหญ้าได้ละเอียดขึ้น และสามารถนำเอาสารอาหารไปใช้ได้ดีขึ้นครับ
หากม้าตัวไหนผอม การตรวจสุขภาพฟันก็เป็นสิ่งหนึ่งที่ไม่ควรมองข้ามครับ
