เนื้อหาส่วนนี้เป็นเนื้อหาจาก 1 ในสไลด์ที่ใช้สอนนิสิต/นักศึกษาครับ ผมคิดว่ามีประโยชน์กับวงการเลี้ยงม้าด้วย จึงขออนุญาตนำมาแชร์กันครับ
1- ม้าไม่ได้เป็นสัตว์เลี้ยงที่เลี้ยงเอาไว้เฉยๆ เหมือนหมาแมวทั่วไป แต่เป็นสัตว์เลี้ยงที่เรามักจะคาดหวังประสิทธิภาพในการทำงาน ไม่ว่าจะเป็นด้านการกีฬา ด้านการใช้งานด้านผลผลิต (ลูกม้า) ความคาดหวังสูง สิ่งที่เราใส่ลงไปก็ต้องดี เหมือนรถที่เราคาดหวังศักยภาพที่ดี ก็จำเป็นต้องได้รับการดูแลสม่ำเสมอ ถึงแม้ว่ารถจะไม่มีชีวิตก็ตาม
2- ด้วยความที่คาดหวังสูง โอกาสที่ม้าจะได้รับอาหารที่มากเกินไปก็มีสูง ประโคมทุกอย่างให้ม้ากินให้แบบเต็มที่ และบางครั้งมันก็มากเกินไป กลายเป็นหวังดีแต่ทำร้ายม้าโดยไม่รู้ตัว
ในทางกลับกันบางกลุ่มก็อาจจะคิดว่าม้าแข็งแรงอยู่แล้วกินแค่หญ้าก็พอ แต่กลับใช้งานม้าอย่างหนักไม่ว่าจะเป็นการขี่ หรือการผลิตลูกม้าที่บางครั้งม้าตัวหนึ่งต้องทั้งตั้งท้องและให้นมไปพร้อมกัน แต่กลับได้สารอาหารเท่าเดิม และม้าก็ผอมลง บางครั้งก็ผมลงจนส่งผลให้สารอาหารในน้ำนมไม่เพียงพอ และลูกม้าที่เจริญพัฒนาก็อาจจะไม่แข็งแรง ซึ่งกว่าจะเห็นผลเสียก็อาจจะ 4-5 ปีให้หลัง ตอนที่ลูกม้าเหล่านี้โตเป็นม้าใช้งานและเริ่มมีปัญหาสุขภาพ
3- ม้ามีระบบทางเดินอาหารที่แตกต่างจากสัตว์อื่น คือเป็นกระเพาะอาหารเดี่ยวเหมือนคน แต่มีการหมักที่ลำไส้ส่วนท้ายร่วมด้วย หากให้อาหารที่มีคาร์โบไฮเดรตสูงเกินไป และเหลือไปสู่ทางเดินอาหารส่วนที่ทำการหมัก คาร์โบไฮเดรตเหล่านั้นก็จะส่งผลเสีย ลำไส้ม้าเป็นกรด เกิดแก๊ส เกิดสารพิษได้
ม้าเป็นสัตว์ที่กินตลอดเวลา วันละ 16-18 ชั่วโมง หากให้หญ้าปริมาณน้อยๆ เป็นมื้อๆ จำนวนจำกัด และให้อาหารเม็ดหรืออาหารข้นในปริมาณมากในแต่ละมื้อจะทำให้ระบบทางเดินอาหารของม้าทำงานผิดปกติไป
4- การให้อาหารม้าไม่ง่ายเหมือนหมาแมว
สำหรับเจ้าของสัตว์มือใหม่ที่เลี้ยงหมาแมว การเดินเข้า pet shop เพื่อซื้ออาหารสักถุง แล้วให้ในปริมาณต่อวันตามน้ำหนักที่แนะนำก็เพียงพอที่จะทำให้หมาแมวมีชีวิตอยู่ได้ดี และได้รับสารอาหารที่ครบถ้วนแล้ว
แม้จะไม่ได้ซับซ้อน แต่เราก็จะพบเห็นกันอยู่เสมอว่าหมาแมวบางส่วนถูกเลี้ยงจนอ้วนเกินไปซึ่งนั่นก็นับเป็นภาวะทุพโภชนาการเช่นกัน
แต่ในม้ามันซับซ้อนกว่านั้น
นั่นเพราะอาหารหลักของม้าคือหญ้า ม้ากินหญ้าเป็นอาการหลักกว่า 80-90% ของอาหารในแต่ละวัน ในปริมาณน้ำหนักแห้ง 2-3% ของน้ำหนักตัว
ตามธรรมชาติหญ้าเพียงอย่างเดียวนั่นก็ควรจะเพียงพอต่อการดำรงชีวิตของม้าแล้ว แต่สำหรับม้าเลี้ยงในปัจจุบัน หญ้าอย่าเดียวอาจจะไม่เพียงพอ เพราะอย่างที่ได้กล่าวไปข้างต้นว่าเราไม่ได้เลี้ยงม้าเหมือนสัตว์เลี้ยงทั่วไป มีการนำมาใช้งานมากกว่าธรรมชาติ
ด้วยเหตุนี้ชนิด ปริมาณ และสารอาหารในหญ้าที่ไม่เหมาะสม อาจจะส่งให้ม้าเกิดปัญหาสุขภาพได้
อาหารข้น อาหารเม็ด อาหารเสริม จึงเข้ามามีบทบาทเพื่อ เมื่อหญ้าที่ม้าได้กินนั้นมีสารอาหารต่างๆ ไม่เพียงพอต่อความต้องการของม้า
ซึ่งเราต้องทราบว่าหญ้าชนิดที่เราให้ม้านั้นมีอะไรหรือขาดอะไรไป และม้าของเราต้องการเท่าไหร่ จึงจะทราบได้ว่าควรจะต้องเพิ่มหรือระมัดระวังเรื่องอะไร
ปัญหาจะเกิดก็ต่อเมื่อ อาหารที่เสริมไปนั้นไม่ได้เสริมในส่วนที่ขาด แต่ไปเพิ่มในส่วนที่มีมากอยู่แล้ว
อาหารเม็ด อาหารข้น มีมากมายหลายชนิด ซึ่งอาหารแต่ละยี่ห้อ แต่ละแหล่งผลิต มักจะออกแบบมาเพื่อทดแทนส่วนที่ขาดหายไปจากหญ้าในพื้นที่นั้นๆ การให้อาหารม้าจึงควรต้องดูในรายละเอียดแต่ละชนิดว่ามีอะไรเท่าไหร่ อยู่ในอาหารบ้าง
ด้วยเหตุนี้โภชนาการอาหารม้าจึงไม่ใช่เรื่องง่าย และมีโอกาสที่จะเกิดความผิดพลาดได้ค่อนข้างมากครับ
กะเอา ไม่เคยเวิร์ค ถ้าไม่รู้ว่าหญ้ามีอะไรมาก มีอะไรน้อย อะไรเกินอะไรขาด การเสริมก็อาจจะได้เกิดประโยชน์เท่าที่ควร
หวังว่าจะมีประโยชน์นะครับ
